|
| بذرهاى چند‌جوانه: تعداد جوانه‌هاى این‌گونه بذرها ۲ تا ۵ عدد است و پس از کاشت به‌همین تعداد از آنها، بوته چغندر سبز مى‌شود. |
| |
| بذرهاى تک جوانه یا منوژرم: این بذرها تنها یک جوانه دارند و از آن یک بوته مى‌روید و چنانچه به‌فاصله مناسب کاشته شوند، نیازى به تنک کردن ندارند. |
|
| | آماده‌کردن زمین براى چغندرقند |
|
| چهار تا شش ماه پیش از زمان کاشت چغندرقند، زمین را آماده مى‌کنند. چنانچه چغندر در تناوب با غلات یا زمین در حالت آیش باشد، به‌وسیله دیسک یا کولتیواتورهاى پنجه‌غازی، کلش باقى‌مانده‌هاى گیاهى و علف‌هاى هرز را با خاک سطحى مخلوط کرده و در صورت امکان زمین را آبیارى مى‌کنند. پس از گاورو شدن زمین، کود فسفره لازم را در زمین پخش مى‌کنند و با شخم عمیق آن را در عمق مناسب قرار مى‌دهند. چنانچه آب در دسترس نباشد، دادن کود فسفره و شخم عمیق آن را در عمق مناسب قرار مى‌دهند. چنانچه آب در دسترس نباشد، دادن کود فسفره و شخم عمیق را در پائیز و پس از نخستین بارندگى انجام مى‌دهند. |
| |
| پس از برطرف شدن سرماى زمستان و مساعد شدن هوا در اواخر اسفند یا اوایل فروردین، با استفاده از کولتیواتور یا گاوآهن قلمى زمین را براى کاشت آماده مى‌کنند. با این‌کار علف‌هاى هرز تازه سبز شده نیز در زیر خاک دفن مى‌شوند. در زمین‌هاى با بافت سبک کودهاى فسفاته را همراه فسفات آمونیوم همراه با مرحله شخم و پیش از کاشت به خاک مى‌دهند. اگر بذر را به صورت دستى بکارند، پس از یک نوبت کولتیواتور بذر و کود ازته را پخش مى‌کنند و کولتیواتور دوم را عمود بر کولتیواتور اول مى‌زنند. در زراعت ردیفى و به‌هنگام کولتیواتور دوم تخته ماله سبکى با آن همراه مى‌کنند تا زمین کاملاً هموار شود. در زمین‌هائى که علف هرز زیاد دارد، علف‌کش پیش ازکاشت را نیز در این مرحله در زمین مى‌پاشند. |
|
|
| کاشت دست‌پاش: نزدیک به ۶۰ درصد چغندرقند کشور به‌این روش کاشته مى‌شود. در این روش بذر چغندر را تقریباً به‌صورت یکنواخت در سطح زمین پخش مى‌کنند و آن را با دیسک یا کولتیواتور همراه را ماله سبک و در برخى نقاط با گاوآهن ایرانى زیر خاک مى‌کنند. |
| |
| در این روش بذر در عمق مناسب قرار نمى‌گیرد و در نتیجه مزرعه یکنواخت سبز نمى‌شود. براى جبران این مشکل مقدار بذر را بیش از نیاز (گاهى ۳ تا ۴ برابر) مى‌کارند و درصورتى‌که شرایط براى سبز شدن بیشترین مقدار بذر فراهم باشد به‌علت تراکم بیش از اندازه بوته در واحد سطح، هزینه تنک کردن افزایش مى‌یابد. به‌علاوه در این روش بوته‌ها هم‌زمان سبز نمى‌شوند و فاصله بوته‌ها یکنواخت نیست و در نتیجه کارهاى داشت با دشوارى انجام مى‌گیرد. تراکم بیش از حد بوته و جریان نیافتن هوا در داخل آن، به‌هنگام بالا رفتن رطوبت، شرایط را براى گسترش بیمارى‌ها فراهم مى‌کند. |
| |
| کاشت ماشینى (ردیفى): در این روش، بذر با توجه به بافت خاک و نوع بذر، روى خطوط موازى و در عمق مناسب کاشته مى‌شود. در کاشت ماشینى کارهاى داشت مانند وجین، تنگ، سله‌شکنی، آبیارى و مبارزه با آفت‌ها و بیمارى‌هاى گیاهى به‌آسانى انجام مى‌شود. همچنین برداشت چغندرقند با ماشین و آسان‌تر انجام مى‌شود. برخى از ماشین‌هاى بذرکار به گونه‌اى ساخته شده‌اند که مى‌توان هم‌زمان با کاشت بذر، کود شیمیائى و سم علف‌کش را نیز در زمین پخش کرد. |
| |
| کاشت بذر به طریق نشاء کردن: در این روش، ابتدا بذرهاى چغندر تک جوانه را داخل گلدان‌هاى کاغذى مى‌کارند و پس از مرحله ۶ برگه شدن آنها را با ماشین‌هاى نشاکار به زمین اصلى منتقل مى‌کنند. این روش، حدود ۳۵ سال پیش در ژاپن مرسوم بوده است. در ایران نیز این روش به‌صورت آزمایشى آغاز شده و آزمایش آن ادامه دارد ولى به‌علت سرمایه‌برى زیاد، مقرون به‌صرفه نیست. |
|
| | عمق کاشت بذر و فاصله بوته‌ها در چغندرقند |
|
| عمق کاشت بذر، در خاک‌هاى سبک ۴ تا ۵ سانتى‌متر و درخاک‌هاى سنگین ۳ تا ۴ سانتى‌متر است. |
| |
| فاصله بوته‌ها در زراعت سنتى از هرطرف ۲۵ تا ۳۰ سانتى‌متر است و به این‌ترتیب با توجه به‌فضاهائى که توسط مرزها و جوى‌هاى آبیارى اشغال مى‌شود، تعداد بوته در هکتار به حدود یکصد هزار عدد مى‌رسد. |
| |
| در کشت‌هاى ردیفى فاصله بوته‌ها از یکدیگر ۱۵ تا ۲۰ سانتى‌متر و فاصله ردیفها ۶۰ تا ۶۵ سانتى‌متر است، در نتیجه در زراعت ماشینى تعداد بوته چغندر در هکتار ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار عدد است. |
|
|
| مقدار بذر درهکتار به‌عواملى مانند قوه نامیه، بافت خاک، زمان کاشت، شیوه کاشت و نوع بذر بستگى دارد. در شرایط مناسب و در بذرکارى دستى حدود ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرم و در روش ردیفى ۸ تا ۱۲ کیلوگرم در هکتار بذر چند جوانه‌اى کاشته مى‌شود. اگر از بذرهاى تک‌جوانه استفاده شود، مقدار بذر از ۵ تا ۱۰ کیلوگرم در هکتار کاهش مى‌یابد. |
